دانشی است که به جواهرات و سنگ‌های قیمتی طبیعی و مصنوعی می‌پردازد. این دانش در زمرهٔ علوم زمین قرار می‌گیرد و شاخه‌ای از کانی‌شناسی به شمار می‌آید. برخی از جواهرسازان به طور آکادمیک آموزش گوهرشناسی دیده‌اند و صلاحیت این را دارند که گوهرها را شناسایی و ارزیابی کنند.
اولین آزمایشگاه گوهر شناسی ارائه کننده ی تجارت جواهر در سال 1925 در لندن تاسیس شد با نفوذ و تاثیر "مروارید پرورده" ی توسعه یافته جدید و پیشرفت هایی در سنتز یاقوت سرخ و یاقوت کبود آغاز به فعالیت نمود. اکنون آزمایشگاه های بیشماری در سراسر دنیا وجود دارد که حتی به تجهیزات و تجربیات بسیار زیادی نیاز دارند تا چالش های جدیدی نظیر بهسازی گوهرها، سنتتیک های جدید و سایر موارد را شناسایی کنند.
اغلب دشوار است تا قضاوتی کارشناسانه از آزمایشگاه های معمولی به دست آید. تجزیه و تحلیل و برآورد در تجارت گوهر سنگ ها معمولا به موقعیت بستگی دارد. گوهرشناسان ماهر و خریداران گوهر سنگ، لابراتوارهای سیار استفاده می کنند، که در حالت سفر تمامی ملزومات ضروری را یک جا دارا می باشند.
چنین آزمایشکاه های مسافرتی تجهیزات سیال خود را دارا می باشند، که آنها را مستقل می نماید. آن ها همچنین مناسب برای سفر گوهرشناسان می باشند.
گوهر سنگ ها در واقع بر اساس ساختار کریستالی خود، وزن مخصوص، ضریب شکست، و دیگر خواص نوری، مانند پلئوکروزیم ( پدیده ی چند رنگی ) دسته بندی می شوند. ویژگی فیزیکی سختی، توسط مقیاس غیر خطی سختی موس برای سختی کانی ها تعیین می شود.
گوهرشناسان این فاکتورها را در حال ارزشیابی و تخمین برش و جلای گوهر سنگ ها مطالعه می نمایند. مطالعه ی میکروسکوپی گوهرشناسی ساختار درونی، برای تعیین این مورد به کار می رود که کجا یک گوهر سنتتیک است یا طبیعی. این کار با ظاهر ساختن ناخالصی های سیال طبیعی یا تا اندازه ای بخش بیرونی کریستال هایی که مدرکی از بهسازی حرارتی به منظور افزایش رنگ دارند انجام می شود.
تجزیه و تحلیل طیفی برش گوهر سنگ ها نیز اجازه می دهد تا گوهرشناس به درک ساختار اتمی و تعیین منشاء آن که فاکتور مهمی در ارزش گذاری گوهر سنگ می باشد نائل گردد.
به عنوان مثال، یک یاقوت سرخ برمه نسبت به یک نوع تایلندی واریانس فعالیت داخلی و بصری را آشکار خواهد ساخت.
زمانی که گوهر سنگ ها به حالت راف یا تراش نخورده هستند، گوهر شناس ساختار بیرونی را مطالعه می کند؛ سنگ میزبان و تجمع کانی؛ و رنگ طبیعی و جلاء. در ابتدا، سنگ به وسیله ی رنگ آن، ضریب شکست، خاصیت بصری، وزن مخصوص، شاخص انکسار نور و آزمایش ویژگی های درونی تحت بزرگنمایی شناسایی می شود.